Exploderende flessen, gushers en overmatig koolzuur. De nachtmerrie van elke thuisbrouwer. Dit kan veel oorzaken hebben, maar de meest voorkomende oorzaak is het te vroeg bottelen van het bier. Dit kan je voorkomen door middel van sg-metingen met een hydrometer.
SG staat voor soortelijk gewicht en verwijst naar de dichtheid van een vloeistof ten opzichte van water. Dit helpt brouwers het suikergehalte in het wort te meten, wat essentieel is voor de berekening van het alcoholgehalte van het eindproduct.
Om dit juist te kunnen meten is er één hulpmiddel dat absoluut niet mag ontbreken in de uitrusting van iedere thuisbrouwer: de hydrometer. Dit klinkt misschien scheikundig maar maak je geen zorgen, het is super simpel. Het gebruik ervan zal de kwaliteit van je eigen gebrouwen bier bevorderen.
Een hydrometer helpt je om de suikerconcentratie in je wort (onvergiste bier) te meten en het fermentatieproces te volgen. Met andere woorden, het vertelt je aan het eind hoeveel suiker er is omgezet in alcohol en hoe sterk je bier uiteindelijk wordt. Handig, toch?
Hoe werkt een hydrometer bij bierbrouwen?
Meten van het suikergehalte
Voordat je gist toevoegt, zit er suiker in het wort. Die suiker is het voedsel voor de gist, dat het omzet in alcohol en koolzuurgas. De hydrometer meet de soortelijke massa van het wort (hoeveel zwaarder de vloeistof is dan water) en geeft daarmee een indicatie van hoeveel suiker erin zit.
Start-SG (OG)
Het start-sg of OG is de dichtheid van het wort vóór de vergisting. Voor de meeste recepten ligt dit ergens tussen 1.040 en 1.080. Deze waarde vertelt je hoeveel suiker er beschikbaar is om te fermenteren. Hoe hoger de de start-sg, hoe meer potentieel alcoholgehalte je bier kan hebben.
Eind-SG (FG)
Na de fermentatie meet je opnieuw. Omdat de gist veel suiker heeft omgezet in alcohol (dat lichter is dan water), is de eind-SG of FG meestal lager, vaak rond 1.010 of minder. Door de start-SG en eind-sg te vergelijken, kun je bepalen hoeveel alcohol je bier bevat.
Alcohol berekenen
Nu je beide waarde hebt kan je hier de volgende formule op los laten:
(Begin SG – eind SG) x 131.25 = Alcoholpercentage
Een voorbeeld: Stel, je Start-SG is 1.062 en je eind-sg is 1.010. Dan krijg je:
(1.062 – 1.010) x 131,25 = 6,84% alcohol
Hoe gebruik je een sg-meter bij het bierbrouwen?
Vul een cilindervormige maatbeker met het wort of bier, meestal zit deze inbegrepen bij de hydrometer. Meet de temperatuur: De meeste hydrometers zijn gekalibreerd op 20°C. Als je wort warmer of kouder is, kan deze andere waardes geven. Als dit het geval is, moet je een correctietabel gebruiken. Die is online goed te vinden. Laat de hydrometer voorzichtig in de vloeistof zakken. Draai hem zachtjes rond om luchtbellen te verwijderen. Lees de schaalverdeling af op het vloeistofniveau en noteer de waarde